Beleef het levend veen
Laag Holland is rijk aan natuur. Groene weilanden doorkruist door sloten en vaarten, uitgestrekte veenweiden en oneindig water.
Bezoekers en bewoners genieten elke dag van dit bijzondere landschap. Laag Holland heeft er alleen niet altijd zo uitgezien.
Door de jaren heen is het gebied vooral door mensenhanden ontwikkeld. Om het leven onder zeeniveau leefbaar te maken zijn er grote gebieden drooggelegd en werden er watergangen gegraven om het water af te voeren. Nog elke dag wordt er met man en macht gewerkt om de bijzondere natuur van Laag Holland te onderhouden. Maar, waar de mens eerst vocht tegen het water, is het nu de droogte die een probleem vormt. In het Ilperveld zie je met eigen ogen wat het betekent om een belangrijk veenweidegebied te onderhouden, en welke uitdagingen daarbij komen kijken. Lees het verhaal hieronder tijdens je fietsroute en beleef het levend veen…
Het Ilperveld is…
Bezoekers en bewoners genieten elke dag van dit bijzondere landschap. Laag Holland heeft er alleen niet altijd zo uitgezien.
Door de jaren heen is het gebied vooral door mensenhanden ontwikkeld. Om het leven onder zeeniveau leefbaar te maken zijn er grote gebieden drooggelegd en werden er watergangen gegraven om het water af te voeren. Nog elke dag wordt er met man en macht gewerkt om de bijzondere natuur van Laag Holland te onderhouden. Maar, waar de mens eerst vocht tegen het water, is het nu de droogte die een probleem vormt. In het Ilperveld zie je met eigen ogen wat het betekent om een belangrijk veenweidegebied te onderhouden, en welke uitdagingen daarbij komen kijken. Lees het verhaal hieronder tijdens je fietsroute en beleef het levend veen…
Het Ilperveld is het beste vanaf het water te beleven. Het wordt om die reden dan ook aangeraden deze fietsroute te combineren met vaartocht door het Ilperveld. Landschap Noord-Holland verhuurt bij het bezoekerscentrum van 1 april t/m 30 september op zaterdag, zondag en woensdag diverse (fluister)bootjes, kano's en kayakken waarmee je zelf het Ilperveld kunt gaan verkennen. Daarnaast organiseren zij op zondagmiddag begeleide vaarexcursies. Blijf je liever op het droge? Via twee wandelvlonders kun je een klein stukje het Ilperveld inlopen. Eén pad leidt je naar de vogelkijkhut waar je veel weide- en rietvogels kunt spotten en één loopt dwars door het riet.
Deze route is ontwikkeld door Bureau Toerisme Laag Holland, in opdracht van het Recreatieschap Twiske-Waterland, het Recreatieschap Alkmaarder- en Uitgeestermeer en de Provincie Noord-Holland en is onderdeel van het Interbestuurlijk Programma Vitaal Platteland.
Neem alvast een kijkje
Dit ga je zien
Busstation Tramplein
Busstation Tramplein is het busstation bij het centrum van Purmerend. Vanaf dit busstation gaan er directe bussen naar Amsterdam, De Rijp, de Beemster, Edam en Volendam.
Busstation Tramplein
Busstation Tramplein is het busstation bij het centrum van Purmerend. Vanaf dit busstation gaan er directe bussen naar Amsterdam, De Rijp, de Beemster, Edam en Volendam.
Hier os ook een serviceloket gevestigd. Bekijk onderaan de openingstijden.
Bij het loket van dit busstation is de Amsterdam & Region Day ticket te koop. Met dit ticket ontdek je de stranden van Zandvoort, de kaasmarkt in Edam en oer-Hollandse dorpen als Volendam met een 24-uurs openbaarvervoerskaart. Het is een speciale kaart geldig in metro's, trams, bussen en treinen van GVB, Connexxion, EBS, AllGo, R-net en NS in de metropoolregio Amsterdam. Bij de aankoop van deze dagkaart ontvang je een bijbehorende Routekaart voor de regio Amsterdam vol handige tips en niet te missen hoogtepunten.
Picknickplaats Oudelandsdijkje
Aan het Oudelandsdijkje, net buiten Purmerend, staat een prachtige picknickplaats. Strijk hier gerust even neer voor een tussenstop en geniet van het uitzicht over de weilanden.
Picknickplaats Oudelandsdijkje
Aan het Oudelandsdijkje, net buiten Purmerend, staat een prachtige picknickplaats. Strijk hier gerust even neer voor een tussenstop en geniet van het uitzicht over de weilanden.
Boerderijwinkel Achtervennen
Niets is leuker dan de biologische producten die op de boerderij worden gemaakt direct bij de boer te kopen. Daarom kun je bij Boerderij Achtervennen in de boerderijwinkel aan de voorkant van het erf terecht voor verse melk en kaas.
Boerderijwinkel Achtervennen
Niets is leuker dan de biologische producten die op de boerderij worden gemaakt direct bij de boer te kopen. Daarom kun je bij Boerderij Achtervennen in de boerderijwinkel aan de voorkant van het erf terecht voor verse melk en kaas.
In de boerderijwinkel vind je twee gekoelde automaten met verse melk en kaas. Hier kun je zelf jouw boerderijproducten pakken en afrekenen.
Kaasautomaat
Van de verse melk van de koeien worden goudgele wielen gemaakt, die op de boerderij rijpen tot jong, jong belegen, belegen en extra belegen kaas. De verschillende leeftijden zijn per pond en/of kilo te koop in het kaasautomaat. De stukken zijn vacuüm verpakt.
Melktap
Rauwe melk is romiger van smaak dan de melk in de supermarkt en omdat hij niet verhit (gepasteuriseerd) is, zijn alle goede bacteriën nog aanwezig. Om ook de mensen in Ilpendam, voorbijgangers en recreanten te laten meegenieten van deze verse melk, heeft boerderij Achtervennen sinds juni 2021 een melktap. Uit de tap is de melk voor 1,25 euro per liter verkrijgbaar. Zelf een fles meenemen wordt gewaardeerd, maar uiteraard zijn deze ook in de winkel te koop.
Zorgboerderij Ons Verlangen
Voor enkele aanvullende zuivelproducten werkt de boerderij samen met zorgboerderij Ons Verlangen. Dit is een biologisch melkveebedrijf in Zunderdorp met koeien, geiten, paarden, varkens, konijnen, kippen en schapen. Daarnaast wordt er zorg verleend aan 40 hulpboeren. In het kaasautomaat vindt je de door hen zelfgemaakte roomboter, vla, kwark en geitenkaas.
Biologisch vlees
Eens in de zoveel tijd verkoopt de boerderij vleespakketten aan huis. Dit is 5 kilo biologisch rundvlees, waaronder gehakt, hamburgers, saucijzen, biefstuk, soepvlees, entrecote en schnitzel. De prijs van een pakket is 65 euro. Wil je op de hoogte gehouden worden van de verkoopmomenten, stuur hun dan een mailtje of houd hun Facebook en Instagram in de gaten.
Het Wapen van Ilpendam
Voor echt ouderwetse gezelligheid ben je bij eetcafé ‘Het Wapen van Ilpendam’ aan het goede adres. Met honderden oude foto’s, plakkaten en muziekinstrumenten aan de muur kijk je je ogen uit.
Het Wapen van Ilpendam
Voor echt ouderwetse gezelligheid ben je bij eetcafé ‘Het Wapen van Ilpendam’ aan het goede adres. Met honderden oude foto’s, plakkaten en muziekinstrumenten aan de muur kijk je je ogen uit.
Van dinsdag tot en met zondag kun je in het eetcafé terecht voor een snack, lunch of diner. Door de uitgebreide menukaart is er voor iedereen wel wat wils. Kies bijvoorbeeld voor een vers belegd broodje, rijkgevulde salade, één van hun specialiteiten of een borrelhapje. Dus kom gezellig langs en vergeet vooral niet te genieten!
Veerpont Ilpendam-Landsmeer
Met veerpont Ilpendam-Landsmeer kun je 7 dagen in de week de oversteek maken van Ilpendam naar Landsmeer en andersom.
Veerpont Ilpendam-Landsmeer
Met veerpont Ilpendam-Landsmeer kun je 7 dagen in de week de oversteek maken van Ilpendam naar Landsmeer en andersom.
Regels veerpont Ilpendam-Landsmeer:
- Voertuigen maximaal 5 ton
- Overtocht is op eigen risico
- De passagier volgt altijd de aanwijzingen van de pontbaas op
- Extra opletten bij oprijden met lage carrosserie
- Veroorzaakte schade is voor eigen risico
- Niet toegestaan voor aanhangers met lage koppeling, lange bestelbussen en campers
Picknickplaats Kanaalweg
Tegenover het pontje aan de Kanaaldijk in gemeente Landsmeer staat een prachtige picknickplaats. Strijk hier gerust even neer voor een tussenstop en geniet van het uitzicht over de Dorre Ilp en het Noordhollandsch Kanaal.
Picknickplaats Kanaalweg
Tegenover het pontje aan de Kanaaldijk in gemeente Landsmeer staat een prachtige picknickplaats. Strijk hier gerust even neer voor een tussenstop en geniet van het uitzicht over de Dorre Ilp en het Noordhollandsch Kanaal.
Bezoekerscentrum Ilperveld
Vanaf het bezoekerscentrum kun je het Ilperveld op verschillende manieren beleven. In het centrum vind je een permanente tentoonstelling over het Ilperveld en wat er allemaal gebeurt om het gebied in stand te houden.
Bezoekerscentrum Ilperveld
Vanaf het bezoekerscentrum kun je het Ilperveld op verschillende manieren beleven. In het centrum vind je een permanente tentoonstelling over het Ilperveld en wat er allemaal gebeurt om het gebied in stand te houden.
Achter het bezoekerscentrum vind je twee wandelvlonders dat men ook buiten openingstijden kan aflopen. Eén pad leidt je naar de vogelkijkhut waar je veel weide- en rietvogels kunt spotten en één loopt dwars door het riet. Bij de vogelkijkhut kunnen vogelliefhebbers hun hart ophalen. Neem gerust plaats in de hut, open één van de luikjes en geniet in alle rust van de mooiste weide- en rietvogels. TIP: Neem het trekpontje naar de onderzoekslocatie van Omhoog met het Veen.
Het Ilperveld is het beste vanaf het water te verkennen. Ga bijvoorbeeld op zondagmiddag, van begin april tot eind september, mee op vaarexcursie door het Ilperveld. De schippers en gidsen van Landschap Noord-Holland nemen je tijdens deze excursie met liefde mee langs de mooiste plekjes van het Ilperveld en vertellen je alles over het landschap. Degene die het Ilperveld op eigen houtje wil ontdekken kan van april tot en met september een fluisterboot, kano of roeiboot huren bij het bezoekerscentrum. Geruisloos door het water beleef je het natuurgebied in zijn puurste vorm.
Levend veen in het Ilperveld
Het is misschien niet direct zichtbaar, maar het Ilperveld heeft jarenlang veel te lijden gehad. Jaren geleden werd het veenweidegebied gebruikt voor turfwinning en later als vuilstortplaats.
Levend veen in het Ilperveld
Het is misschien niet direct zichtbaar, maar het Ilperveld heeft jarenlang veel te lijden gehad. Jaren geleden werd het veenweidegebied gebruikt voor turfwinning en later als vuilstortplaats.
Van de turfwinning is in het landschap nog veel terug te zien. Zie bijvoorbeeld de vele rietkragen. Deze groeien volop in de oude petgaten. Uit deze petgaten werd vroeger turf getrokken en te drogen gelegd op de legakkers. Vanwege het hoge zoutgehalte was de turf niet geschikt voor huishoudens. Door het zout brandde de turf namelijk erg snel en hard waardoor het vooral werd gebruikt door bakkers en smeden. Ook in de Baltische staten was de turf uit het Ilperveld in trek. Handelaren ruilde hier de turf voor aardewerk uit de Baltische staten.
Ook vandaag de dag kent het Ilperveld nog zijn uitdagingen. Landschap Noord-Holland is verantwoordelijk voor het beheer en onderhoud van het gebied, samen met 15 boeren. Zoals je kunt zien is het veenweidegebied een drassig landschap. Weidevogels zoals grutto’s, kieviten en scholeksters, maar ook soorten als de Noordse woelmuis, roerdomp en vlinders zijn hier dol op. Dit landschap is rijk aan voor Europa unieke planten, denk aan zeldzame veenmossen, veenheide en bospaddestoelen. Er is veel onderhoud nodig om dit landschap te behouden. Zonder onderhoud verandert het veenweidegebied langzaam in bos. Op sommige plekken is dit ook al goed terug te zien. Bijvoorbeeld op het Zuiderschor. Hier kun je aan de aanlegsteiger heel gemakkelijk je gehuurde bootje aanleggen en met eigen ogen zien hoe bosgroei in het Ilperveld eruit ziet. Om de grond drassig te houden, pompen de metalen weidemolens van Landschap Noord-Holland op een aantal plekken in het gebied water het land op. Deze plassen worden ook wel ‘plas-dras’ genoemd.
Het behoud van het Ilperveld is niet alleen belangrijk voor de weidevogels, er speelt nog iets anders. In veengronden zit CO2 opgeslagen. Ontwaterde veengebieden stoten veel CO2 uit en de bodem daalt. ‘Levend’ veen kan juist CO2 vastleggen en de bodem weer laten groeien. Door droogte daalt het veen maar liefst één centimeter per jaar. Naast CO2 uitstoot brengt bodemdaling een ander probleem met zich mee. Denk bijvoorbeeld aan schade aan onze infrastructuur. De bodem daalt, maar onze wegen en huizen dalen niet mee.
Het tegengaan van bodemdaling is dus erg belangrijk voor het klimaat en vormt een grote uitdaging voor natuurorganisaties en overheden. Eén manier om dit fenomeen te bestrijden is het groeien van nieuw veen. Dit is makkelijker gezegd dan gedaan. Voor veenontwikkeling is namelijk veel water nodig. Op het eerste gezicht lijkt dit geen probleem, overal waar je kijkt in het Ilperveld zie je water. Helaas hebben de gevoelige organismen die het levend veen vormen water van een specifieke kwaliteit nodig. Schoon water is voor dit gebied dus van levensbelang.
Veen, waaruit de bodem bestaat, is in meerdere eeuwen opgebouwd uit plantenresten (waterplanten, riet of bomen). Landschap Noord-Holland doet onderzoek naar hoe je het veen op allerlei manieren weer kan laten groeien. Daarmee vormt het Ilperveld ook een praktijktuin voor veengroei. Op het Braamstuk zijn mooie stukken natuurlijk ontstaan veenmos te zien. Hier kun je je bootje aanleggen en een rondje lopen over het eiland. Voel maar eens voorzichtig aan het veenmos (kussens) en ervaar hoeveel vocht het plantje kan vasthouden. Het Braamstuk is een uniek stukje Ilperveld. Rond 1955 stond dit drijvende eilandje namelijk nog niet op de kaart. Door de jaren heen is dit langzaam ontstaan door drijvende stukken riet, ook wel krach of drijftil genoemd, die aan elkaar zijn gegroeid. Spring maar eens voorzichtig en voel de bodem onder je voeten golven.
Het Ilperveld is een uniek gebied in Europa. Landschap Noord-Holland doet er alles aan om dit natuurgebied voor de komende generaties te behouden.
Voor meer informatie over openingstijden, bezoekerscentrum en boekingen, ga naar www.landschapnoordholland.nl
Natuurboerderij Hardebol
Natuurboerderij Hardebol in Landsmeer staat bekend om zijn (h)eerlijke rund-, varkens-, en lamsvlees van eigen boerderij.
Natuurboerderij Hardebol
Natuurboerderij Hardebol in Landsmeer staat bekend om zijn (h)eerlijke rund-, varkens-, en lamsvlees van eigen boerderij.
De boerderij ligt midden in natuurgebied het Ilperveld, met unieke veenweiden. Van de 120 hectare die zij beheren is maar liefst 100 hectare 'vaarland'. De koeien en schapen gaan op de boot naar het land en genieten elke keer weer van de vaartocht.
Natuurboerderij Hardebol heeft een knusse boerderijwinkel waar je terecht kunt voor de lekkerste producten. Zo vind je hier een mals stukje vlees, maar ook verschillende soorten meel en bloem, zelfgemaakte jammen, witte en rode uien, aardappels en veel meer. Neem dus gerust een kijkje in de winkel en vind de lekkerste streekproducten!
Ook kun je hier terecht voor vers gezette koffie, geurende thee en zelfgemaakte taartjes. Er zijn heerlijke biologische Nice ijsjes en roomijs van de zuivelboerderij. Neem gezellig plaats op het terras en kom genieten. Geen tijd? Dat maakt niet uit! Een koffie, thee of taartje TO GO is ook mogelijk.
Ook voor bloemen kun je bij de natuurboerderij terecht. Benieuwd naar de bloemen? Houd hiervoor het nieuwsoverzicht of de facebookpagina in de gaten voor updates.
Agrariërs in het Ilperveld
Sinds halverwege 2020 runt de familie Hardebol de beheerdersboerderij van Landschap Noord-Holland. Naast de boerderij beheren zij maar liefst 100 hectare van het Ilperveld.
Agrariërs in het Ilperveld
Sinds halverwege 2020 runt de familie Hardebol de beheerdersboerderij van Landschap Noord-Holland. Naast de boerderij beheren zij maar liefst 100 hectare van het Ilperveld.
Landschap Noord-Holland en de natuurboerderij werken veel met elkaar samen en hebben dagelijks contact. Zo houdt de familie Hardebol rekening met de weidevogels door pas te maaien na het broedseizoen. Ook zijn er stukken waar de familie pas maait zodra de boswachter heeft gecontroleerd of de weidevogels weg zijn. Daarnaast speelt de natuurboerderij een belangrijke rol in de bestrijding van pitrus. Deze hardnekkige grassoort komt op veel plekken in het Ilperveld voor, maar hoort hier niet thuis. Pitrus wordt gezien als een groot probleem voor het veenweidegebied. Grazers eten deze harde groene sprieten namelijk niet. Hierdoor kan de pitrus gaan domineren en kan de openheid van het landschap, die weidevogels nodig hebben, verloren gaan.
Natuurboerderij Hardebol draagt bij aan de bestrijding van pitrus door het produceren van ruige mest en het uitrijden hiervan. Ruige mest is een combinatie van riet en koeienontlasting en wordt geproduceerd in de potstal van de boerderij. Ruige mest vergroot de voedzaamheid van de bodem waardoor het bodemleven zich verbetert. Hier komen veel insecten op af, die weer belangrijk zijn als voedsel voor de (jonge) weidevogels en voor het bestuiven van bloemen. Loop gerust even rond op de boerderij en neem vooral een kijkje in de boerderijwinkel vol leuke en lekkere streekproducten.
Meer informatie: Natuurboerderij Hardebol
Picknickplaats Dorre Ilp
Aan de Dorre Ilp, net voor het bruggetje, staat een prachtige picknickplaats. Strijk hier gerust even neer voor een tussenstop en geniet van het uitzicht over het Ilperveld.
Picknickplaats Dorre Ilp
Aan de Dorre Ilp, net voor het bruggetje, staat een prachtige picknickplaats. Strijk hier gerust even neer voor een tussenstop en geniet van het uitzicht over het Ilperveld.
Brasserie de Jutter
De Jutter staat voor alles wat je op het mooie eiland Texel ervaart; Texelse gezelligheid, Texelse gastvrijheid, en uiteraard ook Texelse gerechten.
Brasserie de Jutter
De Jutter staat voor alles wat je op het mooie eiland Texel ervaart; Texelse gezelligheid, Texelse gastvrijheid, en uiteraard ook Texelse gerechten.
Bij de Jutter waan je je op het eiland, op een zonnige zomerse dag, maar ook tijdens een winterse donkere avond. Na het jutten in de Weidevenne of Purmerland is iedereen hier welkom om een warme maaltijd te komen eten, of een verfrissend koel Texels biertje te drinken. Het ervaren team zal er zijn best voor doen om iedereen zich thuis te laten voelen. Beleef Texel op z’n Purmerends; kom naar de Jutter!
Beschrijving
Stap op de fiets en beleef het levend veen
Deze fietsroute start in het altijd gezellige Purmerend. Na slechts vijftien minuten fietsen heb je de stad volledig achter je gelaten en fiets je dwars door de groene omgeving van de Purmer. Een kronkelend dijkje leidt je naar het pittoreske Ilpendam. Fietsend over het dijkje zie je de kerktoren van het dorp al boven de huizen uitsteken en heb je een adembenemend uitzicht over de Purmer. Het hoogte verschil van de droogmakerij is vanaf hier goed zichtbaar. Dwars door de weilanden met hier en daar een boerderij fiets je richting het knusse centrum van Ilpendam waar de bewoners je vriendelijk begroeten. Voor een tussenstop kun je terecht bij de enige horecagelegenheid van het dorp.
Het Ilperveld
Al snel verlaat je het centrum van Ilpendam en maak je met het pontje de oversteek naar de andere kant van het Noordhollandsch Kanaal. Na het pontje wijk je even af van de knooppuntenroute en sla je direct linksaf naar Bezoekerscentrum Ilperveld. Dit unieke veenweidegebied van maar liefst 1100 hectare en 600 eilandjes strekt zich tussen Landsmeer, Den Ilp en het Noordhollandsch Kanaal. Het gebied bestaat uit natuurgebied en graslanden beheerd door agrariërs. Wist je dat het Ilperveld samen met het Oostzanerveld en Varkensland het grootste uitgeveende laagveencomplex ten noorden van Amsterdam vormt?
Misschien is het niet direct zichtbaar, maar het Ilperveld heeft jarenlang veel te lijden gehad. Zo werd het veenweidegebied jaren geleden intensief gebruikt voor turfwinning en later als vuilstortplaats. Ook vandaag de dag kent het Ilperveld nog zijn uitdagingen. Eén van de grootste uitdagingen in het Ilperveld is het tegengaan van bodemdaling. Bodemdaling kent veel gevolgen, denk bijvoorbeeld aan meer CO2 uitstoot en grote schade aan onze infrastructuur. Door droogte daalt het veen namelijk maar liefst één centimeter per jaar! Kun je het je voorstellen?
Veen waaruit de bodem bestaat, is in meerdere eeuwen opgebouwd uit plantenresten (waterplanten, riet of bomen). Landschap Noord-Holland doet onderzoek naar hoe je het veen op allerlei manieren weer kan laten groeien. Daarmee vormt het Ilperveld ook een praktijktuin voor veengroei. Nieuwsgierig naar het hele verhaal over het Ilperveld? Klik dan op punt zeven op de route.
Natuurboerderij Hardebol
Bezoek na de vaartocht zeker de naastgelegen ‘Natuurboerderij Hardebol’. Landschap Noord-Holland en Natuurboerderij Hardebol werken nauw met elkaar samen in het beheer en onderhoud van het Ilperveld. Kijk gerust even rond op de boerderij en neem vooral een kijkje in de boerderijwinkel vol leuke en lekkere streekproducten. Meer weten over de samenwerking tussen Landschap Noord-Holland en Natuurboerderij Hardebol? Klik dan op punt negen op de route.
Fiets na het bezoek aan de boerderij terug naar knooppunt 21 om je route te vervolgen. Over de Dorre Ilp fiets je dwars door een adembenemend groengebied met aan je linkerhand het Ilperveld. Vanaf dit fietspad heb je een prachtig uitzicht over het veenweidegebied en zijn de eilandjes goed zichtbaar.
Groengebied Purmerland
Aan het einde van de Dorre Ilp fiets je een klein stukje door Den Ilp om vervolgens via Het Twiske een ander groengebied binnen te fietsen. Ter hoogte van Purmerland begint groengebied Purmerland. Dit gebied vormt met haar bijna 90 hectare de recreatieve schakel tussen enerzijds de recreatiegebieden het Purmerbos en Het Twiske en anderzijds tussen de stedelijke gebieden Purmerend-Weidevenne en Purmerland. Het groengebied bestaat uit drie verschillende zones: de bosrandzone, natuurzone en het veenweidegebied. Fietsend kom je langs alle drie deze zones en zijn de verschillen goed zichtbaar. Kun jij ze onderscheiden?
Na deze interessante fietstocht vol flora en fauna eindig je weer in het centrum van Purmerend waar de dag kan worden afgesloten bij de lokale horeca.
- 32
- 35
- 31
- 23
- 22
- 21
- 21
- 15
- 13
- 14
- 32