Levend veen in het Ilperveld
Het is misschien niet direct zichtbaar, maar het Ilperveld heeft jarenlang veel te lijden gehad. Jaren geleden werd het veenweidegebied gebruikt voor turfwinning en later als vuilstortplaats.
Van de turfwinning is in het landschap nog veel terug te zien. Zie bijvoorbeeld de vele rietkragen. Deze groeien volop in de oude petgaten. Uit deze petgaten werd vroeger turf getrokken en te drogen gelegd op de legakkers. Vanwege het hoge zoutgehalte was de turf niet geschikt voor huishoudens. Door het zout brandde de turf namelijk erg snel en hard waardoor het vooral werd gebruikt door bakkers en smeden. Ook in de Baltische staten was de turf uit het Ilperveld in trek. Handelaren ruilde hier de turf voor aardewerk uit de Baltische staten.
Ook vandaag de dag kent het Ilperveld nog zijn ui…
Van de turfwinning is in het landschap nog veel terug te zien. Zie bijvoorbeeld de vele rietkragen. Deze groeien volop in de oude petgaten. Uit deze petgaten werd vroeger turf getrokken en te drogen gelegd op de legakkers. Vanwege het hoge zoutgehalte was de turf niet geschikt voor huishoudens. Door het zout brandde de turf namelijk erg snel en hard waardoor het vooral werd gebruikt door bakkers en smeden. Ook in de Baltische staten was de turf uit het Ilperveld in trek. Handelaren ruilde hier de turf voor aardewerk uit de Baltische staten.
Ook vandaag de dag kent het Ilperveld nog zijn uitdagingen. Landschap Noord-Holland is verantwoordelijk voor het beheer en onderhoud van het gebied, samen met 15 boeren. Zoals je kunt zien is het veenweidegebied een drassig landschap. Weidevogels zoals grutto’s, kieviten en scholeksters, maar ook soorten als de Noordse woelmuis, roerdomp en vlinders zijn hier dol op. Dit landschap is rijk aan voor Europa unieke planten, denk aan zeldzame veenmossen, veenheide en bospaddestoelen. Er is veel onderhoud nodig om dit landschap te behouden. Zonder onderhoud verandert het veenweidegebied langzaam in bos. Op sommige plekken is dit ook al goed terug te zien. Bijvoorbeeld op het Zuiderschor. Hier kun je aan de aanlegsteiger heel gemakkelijk je gehuurde bootje aanleggen en met eigen ogen zien hoe bosgroei in het Ilperveld eruit ziet. Om de grond drassig te houden, pompen de metalen weidemolens van Landschap Noord-Holland op een aantal plekken in het gebied water het land op. Deze plassen worden ook wel ‘plas-dras’ genoemd.
Het behoud van het Ilperveld is niet alleen belangrijk voor de weidevogels, er speelt nog iets anders. In veengronden zit CO2 opgeslagen. Ontwaterde veengebieden stoten veel CO2 uit en de bodem daalt. ‘Levend’ veen kan juist CO2 vastleggen en de bodem weer laten groeien. Door droogte daalt het veen maar liefst één centimeter per jaar. Naast CO2 uitstoot brengt bodemdaling een ander probleem met zich mee. Denk bijvoorbeeld aan schade aan onze infrastructuur. De bodem daalt, maar onze wegen en huizen dalen niet mee.
Het tegengaan van bodemdaling is dus erg belangrijk voor het klimaat en vormt een grote uitdaging voor natuurorganisaties en overheden. Eén manier om dit fenomeen te bestrijden is het groeien van nieuw veen. Dit is makkelijker gezegd dan gedaan. Voor veenontwikkeling is namelijk veel water nodig. Op het eerste gezicht lijkt dit geen probleem, overal waar je kijkt in het Ilperveld zie je water. Helaas hebben de gevoelige organismen die het levend veen vormen water van een specifieke kwaliteit nodig. Schoon water is voor dit gebied dus van levensbelang.
Veen, waaruit de bodem bestaat, is in meerdere eeuwen opgebouwd uit plantenresten (waterplanten, riet of bomen). Landschap Noord-Holland doet onderzoek naar hoe je het veen op allerlei manieren weer kan laten groeien. Daarmee vormt het Ilperveld ook een praktijktuin voor veengroei. Op het Braamstuk zijn mooie stukken natuurlijk ontstaan veenmos te zien. Hier kun je je bootje aanleggen en een rondje lopen over het eiland. Voel maar eens voorzichtig aan het veenmos (kussens) en ervaar hoeveel vocht het plantje kan vasthouden. Het Braamstuk is een uniek stukje Ilperveld. Rond 1955 stond dit drijvende eilandje namelijk nog niet op de kaart. Door de jaren heen is dit langzaam ontstaan door drijvende stukken riet, ook wel krach of drijftil genoemd, die aan elkaar zijn gegroeid. Spring maar eens voorzichtig en voel de bodem onder je voeten golven.
Het Ilperveld is een uniek gebied in Europa. Landschap Noord-Holland doet er alles aan om dit natuurgebied voor de komende generaties te behouden.
Voor meer informatie over openingstijden, bezoekerscentrum en boekingen, ga naar www.landschapnoordholland.nl
Neem alvast een kijkje
Ook interessant
-
Doopsgezinde Vermaning - Beemster
Doopsgezinde Vermaning - Beemster
1462 HE Middenbeemster
